Our Lady of the Polish Crown in Warmia

CV 22 Minutes

Stanisław Barszczak, She was quiet and beautiful like spring,

(I have already begun writing these blog essays about eight years ago. I have already felt the need to tell the readers about my work and how it is to witness our difficult times)

Several months ago I have been discovering my journey in Rome, the eternal city, and this time my dream was to visit places on my native land I had not yet discovered. Apart from the great figures of Christ known in Poland – my motherland, there are also beautiful figures of the Mother of God here. So, I immediately remembered the song that Mireille Mathieu sang, the statue of Madonna, who looks at the wandering sea, blue sky – without winter, in the infinity, at the end of the world. The mother holding the Child has a tender heart, also for the prayers of the peasants who ask her: a lot of rain on our plains, Holy Mary, a lot of grain on our land, so that there are plenty of flowers in our homes. Protect those I love. Holy Mary, give them light and smile in your heart. The statue of the Madonna is in love, with their arms full of promises. And sometimes I look at her when you hurt me, singing Mireille. The mother holding the Child has only one story, just that belonging to all those people who come here to believe … Personally, I also gaze at Saint Peter. Because I see a resurrection of Christ also as the recognition of our weakness, but at the end as being fully human. Jesus, however, had asked Simon by the lake of Genesis, “Do you love me more than others? More bigger is Jesus – by the possibility to fulfill mindkind with human. And sometimes I need a break and go out. Although I am in the church, and the church is our salvation in God, I still want to keep in my church going on. I set to earn a little money. I wanted a new challenge always. A Resurrection! It seems to me that we should intervene in the daily life of the events that God has revealed to Israel centuries ago, thereby seeing the motives of everyday human acts. So, also the rapes and infidelities before God. And then I beat myself up in the chest, because Jesus said, “It was not at the beginning. Because of your stubbornness Moses wrote this law to you.” I would like to say here by Saint Augustine: God, the higher you are! You are higher, even from what is in my highest fulfillment. “Tu autem eras interior intimo meo, superior summo meo.” But we live in a dangerous mummification of history, in a special time. The are “images of the violence” in this era … Moreover, critics of cynical mind are predominant. At the same time the mass media, even television becomes a source of nonsense. Although great human groups gather and these groups are agitating for something else; TV shows people who are doing sports, which activates human potential – but it is not legible. In this country there is no God in our day. There is here just like a coward only. Are we cowards? The daily issues of terrorism and intimidation of the public are most commonly dealt with. But maybe it is. Young people sing with the Pope: Jesus Christ, you are my life! That’s ok. But how President Trump won in the US election campaign. He simply remarked “I’m the only guy to protect the people.” On the other hand, the pope Francis does not condemn rape. The unit is still zero. And yet in the Bible, man is not for the sabbath but the Sabbath for man. But we celebrate Sunday yet. More so to say, this situation in the history of the earth is unacceptable. For on any occasion it did not have the right to kill human. And as soon as I reverse the problem, I will leave again from the subject. So, what to do when you do not know what to do in your life? With the above question I meet quite often on the part of different people, especially those at the beginning of their way of life. If you do not know what you want to do, dear reader, it is not such a bad situation, especially if you are at a relatively young age. Thanks to that, you can start researching what really turns you on, not just in terms of career but also life in general. This is a very neglected subject and therefore we have so many people aged 35-50 years who are going through a severe middle-aged crisis at some point. Suddenly they realize that they have lived a very different part of life than they really would have liked and then either drama or “life in quiet desperation”. Why wait so long? Why so long to live “artificial” life? As I have said, I have been traveling the earth for twenty-five years continuously. “The impulse that drives us to get up and go – to travel, to attract the horizon, to leave ourselves behind, and thus to approach inner peace and space – But also the stops of survival: some unique valley, a source of shimmering black water, animal pastures, a market place full of human shouts and rustling of fabrics, a city of wise men and unwise women and red candy bowls, stuffed pigeons, The eye instinctively decodes the land, as if it were a book of riddles and dangers, I do not belong, but I own the whole multitude of stars, the wind now, this direction here, these shadows Every trip is a journey into the unknown, but nevertheless the trails are renewed It functions in the same way that thoughts become words, words change in paths, and paths into sand. The sand, swirling in the overcast view of the fog, covers the footprints of my own, my ancestors and companions. Birds in the sky keep the memory of me, their flight as the arrow on the ground. That’s how you read the lines of my life … The sun is my refuge, my night fire. From the beginning there was a need to go further, taking with me what I had to offer – salt, fragrant roots, tales, muskets, maybe slaves – and what I can exchange for the things necessary for further travel. From language to language (that is, from one riverbed to another) the road runs so deep that once you reach the destination you are no longer stranger,” Breyten Breytenbach, Luanda’s winner of the International Literary Prize, continues his story. Zbigniew Herbert 2017. The artist-painter, was involved in the fight against apartheid in South Africa and spent 7 years in his prison. (see, Touring Refrain, 2016): “One day I will return to where I left, with another glance in my eyes and echoing distant places in my imagination. Carrying in it the shadow of the world, light and clear like flies, free from intersections of time and space. On the surface, however, I will be a foreigner, marked by an invisible shell, for countless hours spent on the trail, through strange adventures and unknown calls, by listening to the nightly conversations of other travelers with whom I shared water and the sun, and now I know them more closely. Than your own family. My face will be black. I bring with me salt, fragrant roots, gods, laughter of foolish men and whispers of wise women, maybe fabric and gold, and knowledge. Man looks at his own feet and is surprised. Are they really mine? Soon the year will be over and the migrating birds will fly with the flutter of new footsteps… Time to go. There are certain notches, expressed in the rhythm, in the return line – but not the boundaries. Borders are always different from what we see on maps of rulers and conquistadors, because the spaces in which one enters and transits are deeper and more ancient. And do not stand still. Though frowned upon by shadows, they are seldom disfigured by power, and even if power itself is nothing more than a dusty grip of time … I lean forward to hear better, because now I know that imagination is a mournful journey of images. And when I bow down to say goodbye to the place where I spent the night, I’ll take the words like sand in the shoe to mingle with the desert footsteps, always new, always the same. Listen: you have to travel further, because the land needs to be discovered and remembered over and over again, cyclically, creatively its seasons and sounds, warm breath of hospitality, healing touch of otherness … not to become cold and inaccessible. Earth must be reminded of the eternity of life. As a wanderer I will be the one who remembers himself, even if he did not stop there. And this time of nakedness will lose itself, and later it will be found again in the poem of the stranger who has accepted me and breathed me out so I did not forget about death. In this way I will be a place that is still reborn as a process and as a journey.”(end of poem) Breyten Breytenbach is a South African writer and painter. But me, I found myself in Poland in Warmia now, in my homeland, and it is hot, half of August, the heat and the full sun,” and greeting me for a moment as loudly as ever the crowd of people, this time pilgrims to Our Lady of Gietrzwald, North Polish Crown. So, the Second Peace of Thorn (1466) removed Warmia from the control of the Teutonic Knights and placed it under the sovereignty of the Crown of Poland as part of the province of Royal Prussia, although with several privileges. Soon after, in 1467, the Cathedral Chapter elected Nicolas von Tüngen against the wish of the Polish king. The Estates of Royal Prussia did not take the side of the Cathedral Chapter. Nicholas von Tüngen allied himself with the Teutonic Order and with King Matthias Corvinus of Hungary. The feud, known as the War of the Priests, was a low scale affair, affecting mainly Warmia. In 1478 Braniewo (Braunsberg) withstood a Polish siege which was ended in an agreement in which the Polish king recognized von Tüngen as bishop and the right of the Cathedral Chapter to elect future bishops, which however would have to be accepted by the king, and the bishop as well as Cathedral Chapter swore an oath to the Polish king. Later in the Treaty of Piotrków Trybunalski (December 7, 1512), conceded to the king of Poland a limited right to determine the election of bishops by choosing four candidates from Royal Prussia. After the Union of Lublin in 1569 Duchy of Warmia was officially directly included as part of the Polish crown within the Polish-Lithuanian Commonwealth. At the same time the territory continued to enjoy substantial autonomy, with many legal differences from neighbouring lands. For example, the bishops were by law members of Polish Senat and the land elected MP’s to the Sejmik resp. Landtag of Royal Prussia as well as MP’s to the Sejm of Poland. Warmia was under the Church jurisdiction of the Archbishopric of Riga until 1512, when Prince-Bishop Lucas Watzenrode received exempt status, placing Warmia directly under the authority of the Pope (in terms of church jurisdiction), which remained until the resolution of the Holy Roman Empire in 1806. By the First Partition of Poland in 1772, Warmia was merged with the surrounding parts of East Prussia and annexed by the Kingdom of Prussia. From 1772-1945 Warmia was part of Lutheran East Prussia, with the exception that the people of Warmia remained largely Catholic. Most of the German population of Warmia spoke High Prussian, while a small area in the north spoke Low Prussian; southern Warmia was mostly populated by Polish-speaking Warmiaks. Warmia became part of the German Empire in 1871. In 1873 according to a regulation of the Imperial German government, school lessons at public schools inside Germany had to be held in German, as a result the Polish language was forbidden in all schools in Warmia, including Polish schools already founded in the sixteenth century. In 1900 Warmia’s population was 240,000. As I said Gietrzwald is a tiny town in North Poland, located in the Warmia-Mazury, 18 km from Olsztyn. You can see also here Elbląg Canal as a unique irrigation system connecting a number of lakes with the Vistula Lagoon. Its uniqueness results from the fact that the difference in water levels approaches 100 m by means of a remarkable system of locks and ramps between lakes. Hydro technical appliances function since 1860. The Canal is considered to be one of the most significant monuments related to the world’s history of technology. First of all Malbork Castle. The Gothic castle in Malbork was founded by the Teutonic Knights in 1274-1457. The castle is one of the largest fortresses of medieval Europe and example of the Middle Ages fortified architecture. In years 1309-1457 it became the seat of the Teutonic Order and the capitol of Prussia. In 1997 it was listed as one of Unesco World Heritage Sites. You may visit Museum and the Grunwald battlefield close to this region. On July 15th, 1410 near Grunwald, one of the biggest battles in the medieval Poland took place. Every year, on its anniversary (the nearest Saturday around July 15th) a festival is held to commemorate this battle. Thousands of knighthood and medieval history enthusiasts gather to take part in a giant re-enactment of the Battle of Grunwald. But in Gietrzwał there is a church that was built in the fifteenth century. Through its history Gietrzwałd was rebuilt several times. In 1877 the village became famous for apparitions of Mother Mary to two local girls from poor Polish families. Our Lady appeared to them on the maple tree next to the church. She spoke to the girls in Polish. After the revelations, the place have become a worship and pilgrimage of “Lady Gietrzwald”. Gietrzwałd revelations took place nineteen years after the revelations in Lourdes and lasted from 27 June to 16 September 1877. The main visionaries were: thirteen-year-old Justyna Szafryńska and twelve-year-old Barbara Samulowska, both coming from the poor Polish families. Our Lady spoke to them in Polish, which was of particular importance in the areas of the Prussian partition that were subjected to intense Germanization at the time. Our Lady first appeared to Justyna when she returned with her mother from the examination before joining Holy Communion. The next day, “Bright Lady” in the form of sitting on the throne with baby Jesus among the angels over the maple in front of the church during the recitation of the Rosary was also seen by Barbara Samulowska. Ask the girls: Who are you? She replied: “I am the Blessed Virgin Mary Immaculate Conception!” To the question: What do you demand the Mother of God? She replied, “I wish you would pray the rosary every day!” Next, between many questions about the health and salvation of different people, children submitted and such: “Will the Church in the Kingdom of Poland be liberated?” “Orphaned parishes in southern Warmia will soon receive the priests?” In response, they heard: “Yes, if people will zealously to pray, then the Church will not be persecuted, and orphaned parishes will receive priests!” I had the opportunity to attend Mass here and spend the night in this sacred place. Gietrzwald is a small village in Warmia which became famous as the only place in Poland approved by the church of manifestations of Our Lady. A bright vision of the „White Lady” appeared several times in the space of three months in 1877 to Justine Szafrynska and Barbara Samulowska, telling them to erect a figure of the Immaculate Conception on this spot. The figure was ordered in Munich and placed in a newly built brick chapel. Since the 16th century the image of the Virgin Mother with Child is the real jewel in the temple. Starting in the 17th century there have been many reported cases of patients who have been healed praying for the intercession of Our Lady of Gietrzwald. The faithful also happily take the water from the miraculous spring located in the sanctuary. Before each apparition it regularly flooded the surrounding fields so was buried. When the spring started to appear once more prior to an apparition the local pastor read it as a sign that the spring had healing powers, like the one in Lourdes. At the request of the children Our Lady blessed the spring. Today, the village of Gietrzwald has been called the Polish Lourdes. In 1945 the shrine was entrusted to the Order of Canons Regular of the Lateran. The presence of the girls questions confirmed the persecution of the Catholic Church in the Kingdom of Poland after the January Uprising by the tsarist regime and its influence in the Prussian partition. During the Kulturkampf. The answers of Our Lady brought comfort to Poles. In fact, they were fulfilled. Hence, the Poles from all districts so collectively visited Gietrzwald. (see, the news on the internet) Thus, the Prussian authorities immediately in a strongly negative way reacted to the apparitions. The local administration, the German press and partly the clergy recognized it as a political demonstration, a national demonstration for Poland, for fraud and superstition, allegedly dangerous to the state, progress and social peace. In relation to the Polish pilgrims, to Polish priests, above all to the local parish priest Fr. Augustine Weichsel, various penalties were imposed: imprisonment, fines and suspension in the capacity of fulfilling pastoral ministry. The bishops of Warmia, Philip Krementz, were interested in gyresillic events. First he demanded a detailed parish report and then delegated to the Gietrzwald Cathedral Chapter to attend the Rosary services, observe the state and behavior of the visionaries during the apparitions and make protocols for their testimony and gather observations of pilgrims and clergy. Reports of bishops have confirmed that there can be no deception and lies in the apparitions, and the girls act normally. In their manner of behavior there is no bigotry or willingness to gain or desire to gain recognition. They distinguished themselves as written, modesty, sincerity and simplicity. The first mention of Gietrzwałd revelations was given by Pelplin magazine “Pilgrim”. It was July 10, 1877. In a short note they were compared to what happened one year earlier in Marpingen. The author of this text could be the editor of Stanislaw Roman. The impact of the apparitions on Warmia was enormous. The rebirth of the moral life and raising the religious awareness of the faithful were first and foremost. Five years after the events, in the report of September 27, 1882, Fr. Augustine Weichsel wrote: “Not only my parish, but also the whole neighborhood has become more pious after the revelations. Apparently, the daily custom in the Rosary recitation group was evident. In Southern Warmia, the rosary was recited almost in all homes, as did many parishes in Chełmno, Poznan and Wroclaw. “. In the village on the river Giwa, the parishioners denied in the church three times a day the rosary: ​​morning, noon and evening. Besides, there have been numerous conversions and conversions and frequent access to the sacraments. Great changes have taken place in socio-political life. The revelation of Our Lady was recognized as the awakening of the national consciousness of the local Warmia and the revival of their sense of unity with Poles from other districts. “Since the Blessed Lady has spoken to the children of Warmia in Polish, it is a sin if any mother tongue is denied God’s gift!” This argument was made possible by the activists from the South of Warmia, when a petition was held in 1885 and the rallies were organized on the restoration of the Polish language in folk schools, then repeated many times in the “Olsztyn Gazette” and before the parliamentary elections when the voices were voted on. Polish candidate. The cult of the Mother of God solidified and radiated more and more. Each year, 29 June, 15 August and 8 September, many Polish pilgrims arrived from all parts of Poland. Here their paths converged, here they sought strength. Traditional Polish Salmon came from various parts of Poland. The Germans also pilgrimage. The influx of pilgrims prompted another parish priest, nephew of Fr. Augustine Weichsl, Julius, Jan Hanowski, Hieronim Nahlenz, Francis Klinka to expand the sanctuary. Even during the apparitions, on September 16, 1877, at the place where the children of Our Lady appeared, a chapel with a statue of the Blessed Virgin Mary was placed. It was made in Munich. Blessed by Our Lady of God September 8, 1877, in the evening the springs of the pilgrims have been reaping the water for many years, bringing relief to the suffering and numerous healings. The act of blessing itself was immortalized by the statue of the Immaculate Virgin in the gazebo. The water was then taken to a stone well. There are three marble bas-reliefs over the spring, showing Moses, touching a cane rock, from which the water and the Israelites poured water in the desert. Let us notice in the end that it was Father Augustine Weichsel, who looked after the visionaries, then directed them to the House of Sts. Joseph in Pelplin. And the revelations of Gietrzwałd gave special significance and associated them with the situation of the Polish nation Blessed Capuchin Father Honorat Kozminski from Zakroczym (1829-1916). In his speeches he emphasized that the events of 1877 were proof of the blessings and graces given to the Poles. “We have never heard yet, so long and so solemnly, the Mother of God appeared in such a solemn way” (in this context we will read the message of Medjugorje, the Mother of God, which has been on the verge of 36 years, the author of the essay September 11, 1977, preceded by the 4th National Mariological Congress, celebrations of the 100th anniversary of the apparitions of Our Lady, former Primate of Poland Cardinal Stefan Wyszyński and Cardinal Karol Wojtyla, Metropolitan of Cracow. And the Church officially confirmed it. This year’s main jubilee celebrations with the participation of the Apostolic Nuncio in Poland – Fr. Abpa Salvatore Pennacchio, the Polish Episcopate and the State Authorities will be present at the Sanctuary of Our Lady of Gietrzwałd on September 10, 2017, 11.00. Homily will be delivered by J.E. Ks. Abp Wojciech Polak – Primate of Poland … So was the prayer for the Church in Poland, my homeland and my countrymen. But I’m back to Czestochowa now. Someone on my way tells me on his own: “Now you can to develop himself more and more” I’m traversing Polish homeland “Polish Bus” with, because it’s cheaper. Behind the window beautiful scenery of the Polish Summer. After a while I noticed words by Georges Bernanos: “The great misfortune, the great misery of our time, is not that there are godless, but average Christians.” William Blake once encouraged to something else: “See the world in the grains of sand, the heavens in a flower from the forest, If you just want to be happy, the goal will come to you quickly, but you want to be happier than the others.” And that’s hard because we usually think. They are happier than they are in fact, said Montesquieu, author of the Chapter of Power at the Legislative, in this age we have a little bit of luck, let’s enjoy it. The most important is the next five minutes, Sławomir Mrozek said. The secret of going forward is in the beginning. I do not like to argue about the sky and hell, you see, in both places I have friends already. So politeness is the language through which deaf people can hear and the blind can see. And I will tell you that my writing is related to justice, ethics, and social awareness. I can not imagine poetic works written from the perspective of rich people or those in power. I mentioned Breyten Breytenbach praying for myself: “Existence of pain is superfluous Lord, we can just as well live without Him, Flowers do not have teeth, Death is surely the only fulfillment … But let us eat meat and fresh cabbage, Make us spring like pink Let the fish look like butterflies, Let us glimpse our eyes like butterflies, Let us taste our mouths, intestines and brains, Let us still taste the sweetness of the evening air, Swim in the summer sea with the sun to sleep, Calmly ride the bikes in shining sundays. Let the others take them, they will be jailed, shameless, stoned, confused, embarrassed, used, weary, crossed, interrogated, put under house arrest, unconscious, expelled on deaf island to the end Let yourselves be transformed into stony burrows into wheezing slimy piles of bones, with nails in the head But I do not do pain and I did not complain … Poet wrote: “I am Africa, at 15.34 on Friday, July 23, 1971 I am going through the abyss of Africa (like a chameleon on the lips of speech) above Libya, the diagonal of Benghazi, red earth, where funny clouds like white elephants cost their shadows; And now over the ribbon of the Mediterranean: the sky is up and down: My Africa, my earth, this soreness behind the dark glasses that protect you from the brilliance of your magnificence, the white elephant-cloud, these are not tears of repentance or sorrow: Africa, my heart is bursting with pride, Africa The land of my ancestors, the country where my father gazes at the horizon, calms the continent, where my mother from the shell and the sun can conjure up a home, an area where my companions will rise in the boundlessness of humanity: Africa, I cry because you are the life of my life For I will always be born again, now I am the word of the body of my country, my land, my past, now I know that we must go on, all eternity goes beyond the limits of habits, He must crush the mortal structures of slavery, ignorance and seclusion. To be in your nature: be high and stand as sure as your mountains As overgrown as you are, hard and unspoilt as your deserts, rich as your coasts, fertile like your rivers, free like your animals, Man like your people, man forever like them, by memory for their wounds: Africa, the seed of the revolution we sow you the way you are: and you are: day and night in which people live, Africa where dreams are black, Africa I cry because I’m strong, Africa, goodbye. (From the volume “All the time”, Kraków 1980) And now a fragment of the poem “dance of stones”. “My friend says: this world is so full No one can complete it with understanding, but in the beginning it was empty if you did not count those stones as coarse thoughts where the darkness is ringing my friend says: this is what happens to the faint shadow of the stars and so happens when we peek into the depths of the well to uncover one phenomenon in Second brightness – does the heart not remember? Because how to contribute to the poem presence? Friend says: death and poetry- are not they the same? And the bird and the wind- the first one can fly without the other? … then my friend says: raise the imagination like stones and give them away as the bread goes hungry it is in motion and be in motion means to enter the rhythm because it is dance. Look again – the naked madman who for three long years walked the streets of Luanda wearing his guts in a palm of his hand as he was wearing the dancing rapper’s life here is the pattern: at first the form is emptiness, and to put it to shake it must perfect the birds as a word- Shadows, cut and spread words like bird shadows, because one and then the other – how else will you feel the real wind on your face? Here is another excerpt from the poem “Remainder/ Voice over”: “In the late morning in the sky above the West Hill the moon is cracked with the scoop of light extracted from time wrapped in white bones by the inflowing news of the passing of a stone as great as the dream, which just proves that since the constellation was born, the desire for life was in the universe. If you want to see the faces of the dead you should remember about the mothers in the gas chambers and know: this is not a way to regain your identity and you are standing in the door of our homes: Come in from the dazzling morning frame and darken our thresholds
Come to enjoy the relief that we people can be like you come, come and drink with us Arabian coffee you will see that you are people like us as we too cry too fit to coffins “(from volume” Refren Traveler “, Cracow 2016) So, I will tell you after my pilgrimage to Warmia, Mother, on my side is, she teaches me patriotism that has supported my country for centuries, and the current Government, if it deserves it. But it is my dad, he contributed to make the first step in the evolution of ethics to optimize the humanity of humanity, I ponder. You will tell me soon, but your mother brought you up … That’s true, I’m not brave – I get up late. And it must be said: time is too easy to change in the past, noted our war poet Krzysztof Kamil Baczyński, “You can take out of my eyes painful glass – a picture of the day the white skulls fluttering the burning meadows of blood … We were taught. We still have to escape into the darkness before the nostrils sneezing us, before the net sticky sticks and hands, when the mother and children will not return in the empty heart to pound the pods.We have been taught.We have to forget not to die doing all this.We get up at night.It is dark, slippery We are looking for hearts – we take our hand, we listen: the passion will be extinguished, but the stone will be – yes – stone boulder.” A few days ago I was walking again on Krakowskie Przedmieście in our beloved Warsaw. And I was close to the “boy who had ‘hat-war’ too big on his head”. I mentioned on the sentence of Krzysztof Baczyński: “Before you fell, the earth you crossed your hand. Was it ball, baby, or heart broken?” And Baczyński also wrote: “I do not love you at all / only my soul is so sad / when you pass beside it indifferently …” But let’s go to contemporaries. Pope Francis says: learn to answer me loudly. “You are Peter …” The assembled people on St. Peter’s Square survived the consternation …fro the reason of a weak answer for it. In these days of August I visited the Redemptorist Fathers in the Warsaw Capital and in Bydgoszcz City. And at the “literary” meeting in Bydgoszcz, on which I had an invitation, I explicitly said: in this country there was no God. Since the eighteenth century it is clear that we make the same mistakes, we have great ideals in our heads, let’s say artistic, but we do not use them – because life goes by the overriding path we must follow to keep from falling behind. As you know, I am a wanderer in the world of human affairs. I think if I was born in another country, under other geopolitical conditions, I would probably not have written essays. If I was born in New Zealand, I would probably write for Krzysztof Penderecki musicals, but fortunately I was born here. And I was going to get up a bit earlier. “The morning is a true, healthy as a companion, when the joy of joy falls on a sleeping world, shakes tears from trees and flowers, sounds, sings and sings, makes nothing of tender feelings, chills cold all members and laughs straight In the face when a man is sleeping in front of him and still as if under the moonlight.” (see, Joseph von Eichendorff, Marble statue) My purpose, to do something wonderful since, then people will take over. I would like people to say, at least one person, even Ania from the green hill: I am grateful to you for affirming my “pale light,” thrown on the generation of our future.(fin)

Unknown's avatar

Published by sbarszczak2009

Data: 2019-06-01 Stanislaw Barszczak, Jak Jas zostal magiem. Dzisiaj w naszej afrykanskiej wiosce mamy zawody sportowe. Poniewaz przynaleze do tzw. wielodzietnej rodziny, a takich w Ghanie, moim kraju, jest bardzo wiele, z niecierpliwoscia oczekuje na szczesliwa chwila wejscia do finalu zawodow. - Mamo, mnie wybierz. Muszę się powstrzymywać, żeby nie krzyczeć. Wbijam paznokcie w drewniany kij, ściskam go mocno, żeby usiedzieć w miejscu. Krople potu ściekają mi po plecach, nie wiem, czy to od porannego upału, czy dlatego, że serce tłucze mi się o żebra. Miesiąc w miesiąc byłem pomijany. Dziś musi wreszcie być inaczej. Odgarniam śnieżnobiały kędzior za ucho i staram się nie ruszać. Mama Agba jak zwykle nie ma zmiłowania, długo przygląda się każdemu z nas, aż nie wiemy, gdzie podziać wzrok. Jej brwi ściągają się w skupieniu, pogłębiając zmarszczki na ogolonej głowie. Z ciemnobrązową skórą i w niepozornym kaftanie Mama Agba niewiele się różni od reszty wioskowych starszych. Nikomu nie przyszłoby do głowy, że kobieta w tym wieku może być tak niebezpieczna. – Ekhm… – chrząka z przodu Pawel, w mało subtelny sposób przypominając, że on już przeszedł tę próbę. Posyła nam uśmieszek i obraca w dłoni ręcznie rzeźbiony kij, jakby nie mogł się doczekać, aż się dowie, którego z nas pokona w czasie dzisiejszego egzaminu. Większość chlopcow boi się pojedynku z Pawlem, ale ja nie czuję strachu. Ćwiczyłem i jestem gotowy. Wiem, że stać mnie na zwycięstwo. -Janku. Chropawy głos Mamy Agby przerywa ciszę. Słychać zbiorowe westchnienie piętnastu chlopcow, którzy nie zostali wybrani. Imię odbija się od plecionych ścian trzcinowej ahéré, aż w końcu zdaję sobie sprawę, że chodzi o mnie. – Naprawdę? – pytam. Mama Agba mlaska zniecierpliwiona. – Mogę wybrać kogoś innego… – Nie! – Zrywam się na równe nogi i natychmiast posyłam jej ukłon. – Dziękuję, Mamo. Jestem gotowy. Morze brązowych twarzy rozstępuje się przede mną. Idąc, skupiam się na moich bosych stopach ocierających się o trzcinową podłogę, sprawdzam jej przyczepność, żeby zwiększyć swoje szanse na wygranie pojedynku i zdanie egzaminu. Na czarnej macie do walki Pawel pierwszy mi się kłania. Czeka, aż uczynię to samo, ale jego wzrok tylko wznieca we mnie ogień złości. Stoi w nonszalanckiej pozie, świadczącej o braku szacunku, jakbym nie był godnym przeciwnikiem. Jakby uważał, że jestem od niego gorszy. Myśli, że nie mam z nim szans. – Ukłoń się, Janku. Choć w głosie Mamy Agby pobrzmiewa wyraźna reprymenda, nie potrafię się przemóc. Stojąc tak blisko Pawla, widzę tylko jego bujne czarne włosy i kokosowy brąz skóry znacznie jaśniejszej niż moja. To karnacja tych spośród mieszkancow okolic Accry, którzy nie wiedzą, czym jest praca w słońcu. Pawel zawdzięcza to uprzywilejowanie cichemu wsparciu ojca, którego nawet nie zna. Arystokraty, który pozbył się nieprawego syna umieszczając go w naszej wiosce. Odchylam barki do tyłu i zamiast się ukłonić, dumnie wypinam pierś. Pawel odstaje wyglądem od nas o śnieżnobiałych włosach. Od tutejszych chlopcow bezustannie zmuszanych do kłaniania się takim jak on. – Janku, nie każ mi się powtarzać. – Ale Mamo… – Ukłoń się albo zejdź z ringu! Nie marnuj naszego czasu. Nie mając wyboru, zaciskam zęby i pochylam głowę. Na ustach Pawla rozkwita nieznośny uśmieszek. – Czy to takie trudne? – Kłania się znowu, choć nie musi. – Lepiej przegrać z honorem. Wśród chlopcow rozlegają się tłumione chichoty. Mama Agba ucisza je stanowczym gestem. Rzucam im złowrogie spojrzenie, po czym koncentruję się znowu na postaci przeciwnika. Zobaczymy, komu będzie do śmiechu, gdy wygram. – Na miejsca. Obaj cofamy się do krawędzi maty i unosimy swoje kije. Drwiący uśmieszek spełza z ust Pawla, a jego oczy zwężają się w szparki. To instynkt zabójczy. Patrzymy na siebie i czekamy na znak. Mama Agba przeciąga tę chwilę w nieskończoność, wreszcie woła: – Do boju! I od razu muszę się bronić. Nawet nie zdążyłem pomyśleć o wyprowadzeniu ataku, a Pawel już doskakuje do mnie z prędkością geparda. Bierze zamach kijem, mierząc w moją szyję. Ale choć za plecami słyszę stłumione okrzyki chlopcow, ani na moment nie tracę zimnej krwi. Pawel jest szybki, lecz ja potrafię być jeszcze szybszy. Unikam ciosu, wyginając się mocno do tyłu. Pawel nie czeka, aż się wyprostuję – wyprowadza kolejny atak, tym razem tnąc kijem z góry na dół z siłą chlopaka dwa razy większego od siebie. Rzucam się w bok i przetaczam po macie, a kij z trzaskiem uderza o trzciny. Pawel już bierze następny zamach. – Janku! – ostrzega mnie Mama Agba, lecz nie potrzebuję jej pomocy. Jednym płynnym ruchem przechodzę w kucki i wyciągam kij do góry, parując uderzenie Pawla. Trzcinowe ściany aż się zatrzęsły od głośnego trzasku. Moja broń też jeszcze drży, kiedy Pawel zamachuje się znowu, tym razem za cel obierając moje kolana. Odbijam się z wysuniętej do przodu nogi, robię koziołka w powietrzu ponad jego wyciągniętym kijem. Oto moja pierwsza szansa, by przejść do ataku. Wykorzystując pęd, wyprowadzam pierwszy cios. Z mojego gardła dobywa się stęknięcie. Pawel kontruje, przerywając mój atak, zanim na dobre się zaczął. – Cierpliwości, Janku! – woła Mama Agba. – Nie spiesz się. Obserwuj i reaguj. Czekaj na atak. Tłumię wzbierający w piersi jęk i kiwam głową. Cierpliwości, powtarzam sobie. Poczekaj na lepszą okazję… – Właśnie, Jan– odzywa się Pawel cicho, żeby nikt poza mną nie usłyszał. – Słuchaj się Mamy Agby. Bądź grzecznym padalcem. No tak, mogłem się tego spodziewać. To słowo. Ta wstrętna obelga. Wypowiedziana niby od niechcenia. Zawinięta w arogancki uśmieszek. Bez namysłu wyrzucam kij przed siebie. Mija brzuch Pawla o włos. Czeka mnie za to straszliwe lanie od Mamy Agby, ale i tak było warto. Nagrodą jest wystraszone spojrzenie mojego przeciwnika. – Ej! – Pawel spogląda w stronę Mamy, oczekując od niej interwencji, ale nie ma czasu się poskarżyć. Wielkimi oczami patrzy, jak obracam kij do kolejnego ataku. – To nie jest trening! – woła, uskakując przed ciosem w kolana. – Mamo... – Sam sobie nie poradzisz? – pytam ze śmiechem. – No dalej, Paul. Lepiej przegrać z honorem! W oczach Pawla pojawiają się gniewne błyski. Wygląda jak lworożec gotowy do skoku. Wściekle zaciska dłonie na kiju. Zaczyna się prawdziwa walka. Ściany chaty Mamy Agby szeleszczą, gdy nasze kije uderzają o siebie. Wymieniamy cios za cios, wypatrując szansy na kontrę, która przesądzi o wszystkim. Dostrzegam okazję i wtedy… – Uch! Kuląc ramiona, zataczam się do tyłu, fala mdłości podchodzi mi do gardła. Przez chwilę martwię się, że Pawel połamał mi żebra, lecz ból w brzuchu rozwiewa tę obawę. – Stop! – Nie! – przerywam Mamie Agbie zachrypniętym głosem. Z wysiłkiem wciągam powietrze do płuc i wspierając się kijem, prostuję plecy. – Nic mi nie jest. Jeszcze nie skończyłem. – Janku… – zaczyna Mama, lecz Pawel nie pozwala wybrzmieć jej słowom. Już mknie w moją stronę z ogniem w oczach, jego wyciągnięty kij prawie muska mi głowę. Gdy bierze nim zamach, uskakuję na bezpieczną odległość, a potem, łapiąc Pawla na wykroku, dźgam go z całej siły w mostek. – Uch! – Pawel zatacza się do tyłu z twarzą wykrzywioną bólem. Jeszcze nigdy podczas walki w chacie Mamy Agby nie został przez nikogo trafiony. Nie zna tego uczucia. Nie czekając, aż dojdzie do siebie, okręcam się i uderzam go w brzuch. Już mam zadać ostateczny cios, gdy rudawe płachty u wejścia do chaty rozchylają się i do środka wpada zdyszany Zbyszek z rozwianą białą grzywą. Szuka wzrokiem Mamy Agby. – Co się stało? Zbyszek ma łzy w oczach. – Przepraszam – kwili cicho. – Zasnałem. Ja… ja…– Wyduś to z siebie, dziecko! – Nadchodzą! – wykrzykuje wreszcie. – Są już blisko! Groza tej chwili na moment wysysa mi całe powietrze z płuc. Zresztą nie tylko mnie. Wszyscy jesteśmy sparaliżowani strachem. Instynkt przetrwania bierze jednak górę. – Prędko! – rzuca Mama Agba. – Nie ma czasu! Podnoszę Pawla z podłogi. Oddycha ciężko, ze świstem, ale musi wziąć się w garść. Chwytam jego kij i zbieram pozostałe. W chacie panuje wielkie zamieszanie. Wszyscy zacierają ślady. W powietrzu fruwają metry jasnej tkaniny. Powstaje armia trzcinowych manekinów. Czy zdążymy? Trudno powiedzieć w tym rozgardiaszu. Ja robię swoje: chowam kije pod matą ringu, żeby nikt ich nie zobaczył. Ledwie skończyłem, Pawel wpycha mi do rąk drewnianą igłę. Biegnę na swoje stanowisko, gdy płachty znów się rozwierają. – Janku! – woła ostro Mama Agba. Zastygam w bezruchu. Wszystkie oczy patrzą teraz na mnie. Nie czekając, aż się odezwę, Mama daje mi po głowie, aż czuję gorące mrówki na plecach. – Wracaj na swoje miejsce! – rzuca surowo. – Musisz się jeszcze wiele nauczyć. – Mamo Agbo, ja…Nachyla się bliżej z błyskiem prawdy w oczach. Odwrócenie uwagi… Próbuje zyskać dla nas więcej czasu. – Przepraszam, Mamo Agbo. Wybacz mi. – Wracaj na swoje miejsce. Zagryzam wargę, żeby się nie uśmiechnąć, i zwieszam przepraszająco głowę, zerkając kątem oka na strażników, którzy weszli do chaty. Niższy, jak większość okolicznych żołnierzy, wyglądem przypomina Pawla: kokosowy brąz zwieńczony czarną czupryną. Mimo że otaczają go sami nastokatkowie, trzyma dłoń na rękojeści miecza. Zaciska na niej palce, jakby spodziewał się, że któryś z nas go zaatakuje. Drugi strażnik, wysoki i poważny, jest od niego dużo ciemniejszy. Stoi blisko wejścia, ze wzrokiem utkwionym w ziemi. Widocznie ma w sobie choć odrobinę wstydu. Obaj na żelaznych pancerzach noszą dumnie znak króla Sarana. Samo spojrzenie na ozdobnego białego lamparta, symbol monarchy, który ich tu przysłał, przyprawia mnie o ścisk żołądka. Z ostentacyjnym nadąsaniem wracam do trzcinowego manekina. Czuję tak wielką ulgę, że nogi prawie się pode mną uginają. Miejsce, które jeszcze przed chwilą było ringiem, teraz całkiem przekonująco udaje warsztat krawiecki. Po chwili spojrzalem na manekiny wykonywane przez dziewczyny z wioski ozdobione jasnymi materiałami w charakterystyczne wzory Mamy Agby. I przypomnialem byl sobie, ze dziewczyny z naszej wioski obszywaja brzegi rodzimych koszul tymi pieknymi wzorami juz od wielu lat. Mama Agba przechadza się między rzędami chlopcow i przygląda się ich zainteresowaniu jakim oni obdarzaja teraz zwykle manekiny. Mimo nerwów uśmiecham się, widząc, jak ignoruje nieproszonych gości. – W czym mogę pomóc? – pyta w końcu. – Zbieramy podatek – odbąkuje ciemniejszy strażnik. Mamie Agbie wydłuża się twarz. – Zapłaciłam w zeszłym tygodniu. – Nie chodzi o podatek od handlu. – Drugi strażnik toczy wzrokiem po białowłosych sympatycznych nastolatkach. – Wzrosły opłaty za padalce. Wy ich macie dużo, więc będzie was to kosztować. No tak. Ściskam koszulę manekina z taką siłą, że aż bolą mnie palce. Królowi nie wystarczy pognębić mieszkancow wioski. Musi jeszcze ukarać każdego, kto próbuje nam pomagać. Zaciskam zęby, starając się nie myśleć o strażniku, o bólu, jaki mi sprawiło tamto słowo. Padalce. Nieważne, że nigdy nie będzie nam dane stać się magami. W ich oczach wciąż jesteśmy glistami. I nie będziemy niczym więcej. Usta Mamy Agby zmieniają się w cienką kreskę. Przecież nie wytrzaśnie tych pieniędzy spod ziemi. – Podwyższyliście już podatek od mieszkancow naszej wioski w zeszłym miesiącu. I dwa miesiące temu. Jaśniejszy strażnik robi krok do przodu i sięga po miecz, jakby chciał pokazać, że nie będzie się z nikim patyczkował. – Może byłoby mądrzej nie zadawać się z glistami. – Może byłoby mądrzej nas nie okradać. Nie wiem, dlaczego to powiedziałem. Nie zdążyłem się ugryźć w język. Wszyscy w chacie wstrzymują oddech. Mama Agba sztywnieje, jej ciemne oczy błagają mnie, bym zamilkł. – Nie możecie bez końca podnosić podatków – oznajmiam. – Ibawici nie zarabiają więcej niż do tej pory. Skąd mamy wziąć tyle pieniędzy? Strażnik zbliża się niespiesznym krokiem. Korci mnie, żeby sięgnąć po kij. Mogłbym zwalić mężczyznę z nóg jednym precyzyjnym uderzeniem; jednym celnym pchnięciem zmiażdżyłbym mu gardło. Dopiero po chwili dociera do mnie, że miecz tego strażnika nie jest zwykłym mieczem. W pochwie pobłyskuje czarne ostrze, metal droższy niż złoto. Majacyt. Stop przygotowany przez króla Sarana przed obławą. Broń stworzona po to, by osłabić naszą magię i wypalać dziury w naszych ciałach. Tak jak czarny łańcuch, który zawiesili na szyi Mamy. Potężny mag moze przezwyciężyć jego moc, ale większość z nas jest bezsilna wobec tego rzadkiego metalu. Choć sam nie władam żadną magią, i tak dostaję gęsiej skórki, gdy strażnik zbliża się do mnie z majacytowym ostrzem. – Na twoim miejscu trzymałbym język za zębami, brzdacu. Ma rację. Powinienem milczeć. Schować urażoną dumę do kieszeni. Dożyć jutra. Ale gdy tak stoimy twarzą w twarz, muszę walczyć ze sobą, żeby mu nie wbić drewnianej igły w to błyszczące piwne oko. Może ja powinienem być cicho. A może on powinien umrzeć. – Sam trzymaj… Mama Agba odpycha mnie tak mocno, że się przewracam. – Proszę. – Wręcza mu garść monet. – Mamo, nie… – odzywam się, ale zamieram pod jej groźnym spojrzeniem. Zamykam usta, podnoszę się i chwytam wzorzystej koszuli manekina. Strażnik przelicza brzęczące brązowe monety w dłoni. W końcu odchrząkuje. – Za mało. – Musi wystarczyć – odpowiada Mama Agba z nutą desperacji. – To wszystko, co mam. Nienawiść aż we mnie kipi, parzy mnie od wewnątrz. To nie w porządku, że Mama Agba musi błagać o litość. Unoszę wzrok i natrafiam na spojrzenie strażnika. Błąd. Nie zdążyłem się odwrócić i ukryć obrzydzenia. Mężczyzna chwyta mnie za włosy. – Au! – krzyczę z bólu. Strażnik rzuca mnie na twarz i przygniata kolanem do ziemi. Na chwilę tracę dech. – Może i nie macie pieniędzy – mówi – ale za to padalcow jest pod dostatkiem. – Chwyta mnie brutalnie za udo. – Zacznę od tego. Robi mi się gorąco, łapię powietrze ustami, zaciskam dłonie w pięści, żeby nie było widać, że się trzęsę. Chcę krzyczeć, chcę mu połamać wszystkie kości, ale słabnę z każdą sekundą. Jego dotyk upokarza mnie i unicestwia. Na chwilę znów staję się mlokosem, bezsilnym jak wtedy, gdy żołnierz wywlekał jego matkę z domu. – Dość! – Mama Agba odsuwa strażnika i przygarnia mnie do piersi, warcząc jak lworożka broniąca młodych. – Dałam wam pieniądze, na więcej nie liczcie. Precz stąd. Podrażniony jej zuchwałością strażnik sięga po miecz, ale ciemniejszy towarzysz chwyta go za ramię. – Chodź. Musimy obejść całą wieś przed zmierzchem. – Wypowiada te słowa spokojnie, ale jakby zaciskając przy tym szczękę. Może ujrzał w naszych twarzach własną matkę albo siostrę, może przypominamy mu kogoś, kogo chciałby chronić. Jego towarzysz na chwilę zastyga w złowieszczym bezruchu. Wreszcie zdejmuje rękę z miecza i tylko tnie nas wzrokiem. – Nauczcie te karaluchy pokory albo ja to zrobię – ostrzega Mamę Agbę. Potem kieruje spojrzenie w moją stronę. I choć leje się ze mnie pot, w środku czuję mróz. Strażnik mierzy mnie wyzywającym wzrokiem. Tylko spróbuj, mam ochotę odszczeknąć, ale język wysechł mi na wiór. W milczeniu patrzymy, jak mężczyźni wychodzą, słuchamy, jak odgłosy podkutych butów nikną w oddali. Siła opuszcza Mamę Agbę; przypomina teraz płomień świecy zdmuchnięty przez wiatr. Podpiera się na manekinie, żeby nie upaść. Już nie jest śmiertelnie groźną wojowniczką, którą znam, lecz starą, niepozorną kobietą. – Mamo… Chcę jej pomóc, lecz dostaję od niej po łapach. – Odejdz! Głupi. Tak mnie nazwała w joruba, języku magów zakazanym od czasu wielkiej obławy. Tak dawno nie słyszałem naszej mowy, że upływa chwila, zanim sobie przypominam, co to słowo znaczy. – Na bogów, co w ciebie wstąpiło? Znowu wszystkie oczy w ahéré zwracają się na mnie. Nawet Zbyszek spogląda z wyrzutem. Ale jak Mama Agba może na mnie krzyczeć? Czy to moja wina, że strażnicy są złodziejami? – Próbowałem cię bronić. – Bronić mnie? – powtarza z niedowierzaniem Mama Agba. – Wiedziałeś, że nic nie wskórasz swoim gadaniem. Za to niewiele brakowało, a wszyscy byśmy przez ciebie zginęli! Robię krok w tył, zaskoczony surową oceną. Nigdy wcześniej nie widziałem w oczach Mamy Agby tak głębokiego rozczarowania. – Skoro nie wolno mi się im przeciwstawić, co my tu w ogóle robimy? – Głos mi się łamie, ale powstrzymuję łzy. – Po co nam trening, jeśli nie możemy się bronić? – Na litość boską, Janku, pomyśl trochę! O innych, a nie tylko o sobie. Gdybyś zrobił krzywdę tym ludziom, kto by obronił twojego ojca? Kto uratuje Tomka, gdy strażnicy przyjdą szukać krwawej pomsty? Otwieram usta, lecz nie wiem, co odpowiedzieć. Ona ma rację. Nawet gdybym zdołał pokonać kilku strażników, nie poradzę sobie z armią. Prędzej czy później mnie znajdą. Prędzej czy później złamią ludzi, których kocham. – Mamo Agbo? – odzywa się cienkim głosikiem Zbyszek. Stoi ze łzami w oczach, uczepiony luźnych spodni Pawla. – Dlaczego oni nas nienawidzą? Mama zgina się pod niewidzialnym ciężarem. Wyciąga ramiona w stronę Zbyszka. – To nie tak, moje dziecko. Oni nienawidzą tego, kim miałeś się stać. Zbyszek wtula się w Mamę, szata tłumi jego łkanie. Mama Agba rozgląda się po izbie, patrzy w oczy innym chlopcom, którzy powstrzymują płacz. – Janek spytał, co my tu robimy. To ważne pytanie. Często rozmawiamy o tym, jak walczyć, a nigdy o tym dlaczego. – Mama sadza Zbyszka na podłodze i kiwa dłonią na Pawla, żeby przyniosł jej stołek. – Musicie pamiętać, że świat nie zawsze tak wyglądał. Był czas, kiedy wszyscy stali po jednej stronie. Mama Agba sadowi się na siedzisku, a zainteresowani jej slowami chlopcy zbierają się wokół niej. Codziennie Mama kończy zajęcia opowieścią lub baśnią, nauką z dawnych czasów. Zwykle siadam z przodu i chłonę każde słowo. Dziś trzymam się z boku, bo jest mi wstyd. Mama Agba miarowo pociera dłonie. Mimo tego, co się wydarzyło, na jej ustach migocze niewyraźny uśmiech, uśmiech, który potrafi wywołać tylko jedna opowieść. Nie mogę się oprzeć, podchodzę bliżej, przeciskam się między chlopcami. To nasza historia. Opowieść o nas. Prawda, którą król usiłował pogrzebać razem z naszymi zmarłymi. – Na początku Orisza była szczęśliwą krainą uświęconych magów. Każdy z dziesięciu klanów został obdarzony przez bogów inną mocą. Jedni władali wodą, inni panowali nad ogniem. Jeszcze inni czytali w myślach, a nawet sięgali wzrokiem poza czas! Choć wszyscy dobrze znamy tę opowieść – od Mamy Agby, od rodziców, których straciliśmy – nie przestaje robić na nas wrażenia. Z wypiekami na twarzy słuchamy o magach posiadających dar uzdrawiania i wywoływania chorób. Nachylamy się bliżej, kiedy Mama Agba opowiada o poskromicielach dzikich zwierząt, o magach trzymających w dłoniach światło i mrok. – Wszyscy magowie rodzili się z białymi włosami – to był znak, że dotknął ich palec bogów. Używali swoich darów, by służyć ludowi Oriszy, a w zamian otaczano ich szacunkiem. Ale nie każdy przychodził na świat z darem. – Mama Agba zatacza dłonią koło. – I dlatego świętowano narodziny nowego maga, cieszono się na widok białych loków. Ci mali wybrańcy do ukończenia trzynastego roku nie byli w stanie używać magii. Dopóki ich moce się nie objawiły, nazywano ich "boskimi." Zbyszek z uśmiechem unosi brodę: bo juz wie, ze jest mieszkancem cudownej krainy Orisza. Mama Agba chwyta między palce pasmo jego białych włosów, znak szczególny, który nauczono nas ukrywać przed światem. – Magowie stali się pierwszymi królami i królowymi Oriszy. To były czasy bez wojen… Pokój jednak nie trwał wiecznie. Gdy rządzący zaczęli nadużywać magii, bogowie za karę pozbawili ich mocy. Razem z magią zniknęły białe włosy… W kolejnych pokoleniach podziw dla magów stopniowo przeradzał się w strach przed nimi, a strach w nienawiść. Nienawiść zaś w przemoc, w pragnienie wytępienia magów. W izbie zrobiło się teraz jakby ciemniej. Wszyscy wiemy, co było dalej. Noc, której nigdy nie wspominamy i której nigdy nie zapomnimy. – Dopóki magowie mieli swoje moce, byli w stanie się bronić i trwać. Ale jedenaście lat temu magia zniknęła. Tylko bogowie wiedzą dlaczego. – Mama Agba zamyka oczy i wydaje z siebie ciężkie westchnienie. – Jednego dnia magia żyła, następnego umarła. Tylko bogowie wiedzą dlaczego? Z szacunku dla Mamy Agby gryzę się w język. Mówi tak, jak wszyscy dorośli, którzy widzieli wielka obławę na własne oczy. Z rezygnacją. Jak gdyby bogowie odebrali nam moc, żeby nas ukarać, a może pod wpływem kaprysu. W głębi duszy znam prawdę. Domyśliłem się jej, kiedy zobaczyłem magów innych wiosek w kajdanach. Bogowie umarli razem z naszą magią. Już nie wrócą. – Tamtego nieszczęsnego dnia król Saran nie wahał się ani chwili – ciągnie Mama Agba. – Wykorzystał moment słabości magów i zaatakował. Zamykam oczy, stawiam tamę łzom. Widzę łańcuch, który zarzucili na szyję Mamie. Krople krwi lądujące w piasku. Wspomnienie Obławy przepełnia trzcinową chatę, nasyca powietrze smutkiem. Tamtej nocy wszyscy straciliśmy bliskich, którzy byli magami. Mama Agba wstaje z westchnieniem, znów nabiera siły, z której jest znana. Patrzy po kolei na wszystkich chlopcow w izbie – jak generał przeglądający swoje wojsko.– Uczę sztuki kija każdego chętnego do nauki, bo zawsze znajdą się na tym świecie ludzie, którzy będą chcieli zrobić wam krzywdę. Ale tutaj szkolę chlopcow poległych magów. Choć nie macie już w sobie mocy, aby w przyszłości stać się magami, nadal cierpicie z powodu nienawiści i przemocy. Oto dlaczego tu jesteśmy. Oto dlaczego trenujemy. Mama gwałtownym ruchem dobywa własny rozkładany kij i uderza nim o trzcinową podłogę. – Wasi przeciwnicy noszą miecze. Dlaczego uczę was władania kijem? Powtarzamy chórem mantrę, którą nam wpoiła: – Uderza zamiast ranić, rani zamiast okaleczać, okalecza zamiast zabijać. Kij nie unicestwia. – Uczę was walki w ogrodzie, abyście na polu walki nie byli jak ogrodnicy. Daję wam siłę do walki, ale umiar także jest siłą, którą musicie posiąść. – Mama zwraca się do mnie: – Macie bronić tych, którzy sami się nie obronią. Oto prawda kija. Chlopcy kiwają głowami, a ja wbijam wzrok w ziemię. Znowu prawie doprowadziłem do tragedii. Znowu wszystkich zawiodłem. – No dobrze… – wzdycha Mama Agba. – Wystarczy na dziś. Pozbierajcie swoje rzeczy. Ciąg dalszy jutro. Chlopcy z ulgą wychodzą jeden po drugim. Chcę pójść w ich ślady, lecz pomarszczona ręka Mamy Agby chwyta mnie za ramię. – Mamo… – Milcz – ucina. Ostatni chlopcy rzucają mi współczujące spojrzenia. Łapią się odruchowo za pupy, jakby w myślach liczyli, ile dostanę batów. Dwadzieścia za nieposłuszeństwo… Pięćdziesiąt za odzywanie się bez pytania… Sto za to, że prawie nas wszystkie zabiłes… Nie. Sto batów byłoby zbyt pobłażliwą karą. Wstrzymuję oddech i szykuję się na ból. To nie potrwa długo, mówię sobie. Skończy się, zanim… – Usiądź, Janku. Mama Agba podaje mi kubek z herbatą, po czym nalewa sobie. Ciepłe naczynie ogrzewa mi dłonie, słodka woń napoju wypełnia nozdrza. Marszczę brwi. – Dodałaś trucizny? Kąciki jej ust drgnęły, ale ukrywa rozbawienie pod surową miną. Ja ukrywam swoje w kubku z herbatą, upijam łyk i rozkoszuję się smakiem miodu. Obracam kubek w dłoniach, wodzę palcami po lawendowych koralikach wzdłuż brzegu. Mama też miała taki kubek, tylko ze srebrnymi paciorkami – na cześć Olimpu, i bogini życia i śmierci. Wspomnienia na chwilę pozwalają mi zapomnieć o rozczarowaniu Mamy Agby, lecz gdy smak herbaty zanika, znów ogarnia mnie gorzkie poczucie winy. Mama Agba nie powinna musieć znosić takich szykan. Nie z mojego powodu. – Przepraszam. – Skubię koraliki na krawędzi kubka, żeby nie podnosić wzroku. – Wiem… Wiem, że tylko przysparzam ci kłopotów. Mama Agba, tak jak Pawel, jest Oriszanką, w której nie drzemią żadne magiczne moce. Przed Obławą myśleliśmy, że bogowie decydują o tym, kto się rodzi szczesliwym mieszkancem naszej wioski, a kto nie; teraz, gdy magia zniknęła, nie rozumiem, czemu właściwie służy to rozróżnienie. Mama Agba nie ma białych włosów jak my, mogłaby się wtopić w resztę Oriszan i uniknąć prześladowań. Gdyby się z nami nie zadawała, strażnicy pewnie daliby jej spokój. Jakaś cząstka mojej duszy chciałaby, żeby Mama Agba nas porzuciła i oszczędziła sobie tych cierpień. Jako dobra krawcowa pewnie mogłaby sprzedawać ubrania i nieźle z tego żyć. – Zaczynasz coraz bardziej ją przypominać, wiesz? – Mama Agba upija łyczek herbaty i się uśmiecha. – Zwłaszcza gdy krzyczysz, podobieństwo jest zatrważające. Odziedziczyłeś jej gniew. Nie wierzę własnym uszom. Mama Agba nie lubi rozmawiać o tych, których straciliśmy. Żaden z nas tego nie lubi. Aby ukryć zaskoczenie, upijam kolejny łyk herbaty. – No dobrze. – Z twarzy Mamy Agby znika uśmiech, a pojawia się na niej wyraz troski. – W czasie Obławy byłeś jeszcze dzieckiem. Bałam się, że zapomnisz. – Nie potrafiłbym, nawet gdybym chciał. Jak mogłbym zapomnieć tę twarz niczym słońce? Właśnie tę twarz staram się pamiętać. Samą twarz, a nie zwłoki ze strużką krwi na szyi. – Wiem, że walczysz dla niej. – Mama Agba przesuwa dłonią po moich białych włosach. – Ale król jest bezwzględny, Janku. Prędzej wymorduje wszystkich poddanych, niż przymknie oko na bunt wioski. Kiedy przeciwnik nie ma honoru, trzeba obrać inne, mądrzejsze metody walki. – Takie jak okładanie tych drani kijem? Mama Agba się śmieje, aż marszczy jej się skóra wokół mahoniowych oczu. – Obiecaj mi tylko, że będ ziesz ostrożny. Że poczekasz na odpowiedni moment do walki. Chwytam Mamę Agbę za dłonie i chylę przed nią nisko głowę na znak szacunku. – Obiecuję, Mamo. Więcej cię nie zawiodę. – To dobrze, bo jest coś, co mam zamiar ci pokazać, a nie chciałabym potem tego żałować. Mama Agba sięga za pazuchę i wydobywa spod szaty krótki czarny pręt. Wstrząsa nadgarstkiem, a pręt wydłuża się i zmienia w lśniący metalowy kij do walki. Odskakuję odruchowo. – O bogowie! – wyrywa mi się. Muszę ze sobą walczyć, żeby nie chwycić tego arcydzieła. Czarny metal pokrywają prastare symbole, każdy z nich przypomina o jednej z lekcji udzielonych nam przez Mamę Agbę. Moje oczy, niczym pszczoły zwabione przez nektar, zatrzymują się najpierw na akofenie: dwa skrzyżowane ostrza, miecze wojny. „Odwaga nie musi grzmieć” – wspominam jej słowa. „Męstwo nie musi oślepiać”. Obok mieczy widnieje akoma, serce cierpliwości i tolerancji. Tamtego dnia… Dałabym głowę, że tamtego dnia dostałam od niej lanie. Każdy kolejny symbol odsyła mnie do innej nauki, innej opowieści, innej mądrości. Spoglądam wyczekująco na Mamę. To prezent czy raczej narzędzie, którym wymierzy mi karę? – Proszę. – Kładzie gładki pręt na mojej dłoni. Natychmiast wyczuwam jego moc. I ten ciężar żelaza… Oto broń stworzona do gruchotania czaszek. – Czy to się dzieje naprawdę? Mama twierdząco kiwa głową. – Walczyłeś dziś jak wojownik. Zdałeś egzamin. Wstaję, żeby zakręcić kijem, by ucieszyc się jego siłą. Metal tnie powietrze jak nóż. Żaden wystrugany przeze mnie drewniany kij nie był tak zabójczy. – Pamiętasz, co ci powiedziałam, kiedy zaczynaliśmy treningi? Potwierdzam skinieniem głowy i przedrzeźniam zmęczony głos Mamy Agby: – Jeśli zamierzasz się bić ze strażnikami, lepiej naucz się wygrywać. Dostaję od niej po głowie, ale trzcinowe ściany izby rozbrzmiewają jej serdecznym śmiechem. Oddaję kij, a Mama Agba uderza końcem o ziemię i broń składa się z powrotem w krótki pręt. – Ty już wiesz, jak wygrywać – mówi. – Mam tylko nadzieję, że będziesz wiedział, kiedy się bić. Gdy znowu wręcza mi kij, duma miesza się we mnie z bólem. Bojąc się otworzyć usta, obejmuję ją w pasie, wciągam nosem znajomy zapach świeżo upranej tkaniny i słodkiej herbaty. Mama Agba na moment sztywnieje, ale przytula mnie mocno, kojąco. Potem się odsuwa, żeby coś powiedzieć, lecz w tej samej chwili płachty u wejścia znów się rozchylają. Odruchowo chwytam czarny pręt i dopiero po sekundzie rozpoznaję mojego starszego brata Tomka. Wysoki, potężnie zbudowany, w jego obecności trzcinowa chatka wydaje się nagle dużo mniejsza. Mięśnie ma napięte, ścięgna rysują się wyraźnie pod ciemną skórą. Spomiędzy czarnych włosów obficie ścieka mu na czoło pot. Gdy napotykam jego wzrok, ostry niepokój przeszywa mi serce. Uslyszalem tylko ostatnie slowa: -"Do domu..." Tata oczekiwal mnie juz u wejścia do chaty. Był pozny wieczor, a ja jeszcze podjalem z nim rozmowe. On w koncu powiedzial mi dawno pamiętne slowa: "Pokażę ci góry..." A pamietasz tato nasza piosenke. I jeszcze raz przed pojsciem spac wspolnie zanucilismy znana nam piesn: 1. - Witaj mój przyjacielu, tak długo cię nie widziałem. -Witaj mój mały, czas spedzony z Toba, zawsze jest piekny. - Powiedz mi przyjacielu, w twojej ojczyźnie, jak tam jest? - Z pewnością jest inaczej, jak znasz to z domu... Spiewamy wspolnie: - Chodź, pokażę ci góry, orla na wietrze... - A ja pokażę ci tulipany, które są wszędzie. - A potem bedziemy śpiewac piosenki o tęsknocie i czyms więcej, o tym, co czynie chetnie, kiedy jestem bardzo radosny. 2. - Witaj mój przyjacielu. Wiesz, czasami marzę nawet o księżycu... - Witaj mój mały, marzysz o nim, bo jego światło było juz nie raz wychwalane i bylo tego warte. -Och, zebym byl tylko juz dzisiaj tak duży, jak dorośli... - I ja czasami tego bym chcial, zebym był zaskakiwany, jak to bylo, gdy byłem dzieckiem - zebym byl jak orzeł na wietrze. Wspolnie powtarzamy: - Chodź, pokażę ci góry, - A ja pokażę ci tulipany, które są wszędzie... A nasze wysnione przedtem i radosne piosenki, będziemy śpiewać zawsze i wszedzie.

Published

Leave a comment